สะค้าน

อ้างอิงจากหนังสือกองประกอบฯ หน้า 6

ฤๅษีตนหนึ่งชื่อ บุพเทวา บริโภคซึ่งเถาสะค้าน เชื่อว่า อาจระงับเสมหะและวาโยได้

เถาสะค้าน ประจำธาตุลม (วาโยธาตุ 6)

วาโยธาตุ 6 อย่าง (นส.เวชฯ เล่ม 1 หน้า 11)

1.อุทังคมาวาตา คือ ลมสำหรับพัดขึ้นเบื้องบน ตั้งแต่ปลายเท้าตลอดศีรษะ บางท่านกล่าวว่า ตั้งแต่กระเพาะอาหารถึงลำคอ ได้แก่ เรอ เป็นต้น

2.อโธคมาวาตา คือ ลมสำหรับพัดเบื้องล่างตั้งแต่ศีรษะ ตลอดถึงปลายเท้า บางท่านกล่าวว่าตั้งแต่ลำไส้น้อยถึงทวารหนัก ได้แก่ผายลมเป็นต้น

3.กุฉิสยาวาตา คือลมที่พัดอยู่ในท้องแต่ อยู่นอกลำไส้

4.โกฏฐาสยาวาตา คือ ลมที่พัดในลำไส้และกระเพาะอาหาร

5.อังคะมังคานุสารีวาตา คือ ลมสำหรับพัดทั่วร่างกาย(ปัจจุบันเรียกว่า โลหิต แต่ก่อนเรียกว่า ลม)

6.อัสสาสะปัสสาสะวาตา คือ ลมสำหรับหายใจเข้าออก

เถาสะค้าน อยู่ในพิกัดเบญจกูล คือจำกัดจำนวนตระกูลยา(เครื่องยา)ที่มีรสร้อน 5 อย่าง คือ

ดอกดีปลี

รากช้าพลู

เถาสะค้าน

รากเจตมูลเพลิง

เหง้าขิงแห้ง

สรรพคุณ กระจายกองลมและโลหิต แก้คูทเสมหะ แก้ลมพานไส้ บำรุงกองธาตุทั้ง4 ให้บริบูรณ์