หนังสือกองประกอบฯหน้า23
เจตมูลเพลิงขาว ไม้พุ่มขนาดเล็ก
ใบ รสร้อน สรรพคุณ แก้ลมและเสมหะ
ดอก รสร้อน สรรพคุณ แก้โรคตา แก้หนาวและเย็น
ต้น รสร้อน สรรพคุณ ขับโลหิตประจำเดือน
ราก รสร้อน สรรพคุณ ขับลมในกระเพาะอาหารและลำไส้ แก้ริดสีดวงทวาร แก้บวม แก้คุดทะราด
บำรุงธาตุ บำรุงโลหิต
เจตมูลเพลิงแดง (ไฟใต้ดิน ) ไม้พุ่มขนาดเล็ก
ราก รสร้อน สรรพคุณ บำรุงธาต บำรุงโลหิต ขับลมในลำไส้ และกระเพาะอาหารให้เรอ แก้ท้องอืดเฟ้อ เสียด แน่นหน้าอก ทำให้ร่างกายเกิดความอบอุ่น
ถ้ารับประทานมากทำให้แท้งลูกได้ บดเป็นผงปิดพอกฝี ทำให้เกิดความร้อน เกลื่อนฝีได้ แก้ริดสีดวงทวาร
เจตมูลเพลิงแดง
หน้า 6 ฤๅษีตนหนึ่งชื่อ บุพพรต บริโภคซึ่ง รากเจตมูลเพลิง เชื่อว่า อาจระงับโรคอันบังเกิดแต่ดี
อันทำให้หนาวเย็นได้
รากเจตมูลเพลิง เป็นยาประจำธาตุไฟ (เตโชธาตุ 4)
เตโชธาตุ 4อย่าง คือ(เวช 1หน้า12)
- สันตัปปัคคี คือไฟสำหรับอุ่นกาย ซึ่งทำให้ตัวเราอุ่นเป็นปกติอยู่
- ปริทัยหัคคี คือไฟสำหรับร้อนระส่ำระสาย วึ่งทำให้เราต้องอาบน้ำและพัดวี
- ชิรณัคคี คือไฟสำหรับเผาให้แก่คร่ำคร่า ซึ่งทำให้ร่างกายเราเหี่ยวแห้ง ทรุดโทรม ทุพพลภาพไป
- ปริณามัคคี คือไฟสำหรับย่อยอาหาร ซึ่งทำให้อาหารที่เรากลืนลงไปนั้น แหลกละเอียดไป
เจตมูลเพลิง อยู่ใน จุลพิกัด ต่างกันที่สี (เภสัช หน้า155) คือ เจตมูลลเพลิงทั้ง 2 คือ
เจตมูลเพลิงแดง เจตมูลเพลิงขาว
เจตมูลเพลิงอยู่ในพิกัด ตรีสาร(เภสัชหน้า157) คือตัวยาที่ให้คุณในฤดูหนาว 3อย่าง คือ
1.รากเจตมูลเพลิง(ปิตตะ) 2.เถาสะค้าน (วาตะ) 3.รากช้าพลู (เสมหะ)
สรรพคุณ แก้เสมหะ ปิตตะ วาตะในกองธาตุ ฤดู อายุ และกองสมุฏฐาน
เจตมูลเพลิง อยู่ในพิกัด ตรีปิตตะผล (เภสัชหน้า160) คือจำนวนผลแก้ดี 3อย่างคือ
- รากเจตมูลเพลิง 2.รากกระเพรา 3.ผักแพวแดง(บอระเพ็ด) สรรพคุณ แก้จตุกาลเตโช บำรุงธาตุ แก้ลม แก้เส้นประสาทพิการ ปวดเมื่อยตามข้อ
เจตมูลเพลิง อยู่ในพิกัดจตุกาลธาตุ (เภสัชหน้า162) คือจำนวนตัวยาแก้ธาตุตามเวลา 4 อย่างคือ
1.หัวว่านน้ำ 2.รากเจตมูลเพลิง 3.รากแคแตร 4.รากนมสวรรค์
สรรพคุณ แก้ธาตุพิการ บำรุงธาตุ แก้จุกเสียด แก้เสมหะ แก้โลหิตในท้อง ขับลมในท้อง แก้ไข้
เจตมูลเพลิง อยู่ในพิกัด เบญจกูล(เภสัชหน้า 163) คือจำนวนตระกูลยา(เครื่องยา)ที่มีรสร้อน 5อย่าง คือ
1.ดอกดีปลี (ประจำธาตุดิน20) 2.รากช้าพลู(ประจำธาตุน้ำ 12) 3.เถาสะค้าน(ประจำธาตลม6)
4.รากเจตมูลเพลิง(ประจำธาตุไฟ4) 5.เหง้าขิงแห้ง(ประจำทวารของร่างกาย 10 (อากาศธาตุ))
สรรพคุณ กระจายกองลม และโลหิต แก้คูถเสมหะ แก้ลมพานไส้ บำรุงกองธาตุทั้ง 4ให้บริบูรณ์
ุ
